icon-load

Loading..

Nghi Lễ Tang Ma Của Dân Tộc Người Ê Đê Tại Việt Nam

Nghi Lễ Tang Ma Của Dân Tộc Người Ê Đê Tại Việt Nam

Tang Lễ Người Ê Đê – Quan Niệm, Nghi Thức Và Vai Trò Trong Tang Ma

Quan Niệm Về Cái Chết Của Người Ê Đê

Người Ê Đê phân biệt hai loại cái chết:

  • Chết Lành: Chết tại nhà do tuổi già, bệnh tật. Họ tin rằng linh hồn sẽ về với tổ tiên và có thể đầu thai trở lại trong hình hài trẻ sơ sinh.
  • Chết Dữ: Chết bất ngờ do tai nạn (rắn cắn, hổ vồ, ngã cây, chết suối…). Linh hồn bị thần ác bắt giữ, không thể về với tổ tiên và không được đầu thai.

Từ quan niệm này, các nghi thức tang lễ của người Ê Đê được phân chia và thực hiện khác biệt, mang ý nghĩa sâu sắc về tâm linh và xã hội.

 

Báo Tang Và Vai Trò Của Cộng Đồng

Khi có người qua đời, gia đình đánh trống báo tang để cả làng biết. Lập tức dân làng dừng mọi công việc, đến giúp tang chủ.

  • Người trong làng mang theo cơm, trứng, gà, lợn, trâu, rượu để cúng và hỗ trợ.
  • Những người nghèo không có lễ vật thì phụ giúp công việc.
  • Đây cũng là dịp để người thân “gửi đồ ăn thức uống” cho những người đã mất trước đó, nhờ người mới mất mang sang thế giới bên kia.

👉 Vai trò cộng đồng rất quan trọng: người Ê Đê xem tang lễ không chỉ là việc riêng của gia đình, mà là trách nhiệm chung của cả buôn làng.

 

Nghi Thức Chuẩn Bị Và Khâm Liệm

Thi thể người mất được:

  • Người thân trong gia đình: tắm rửa bằng nước lá thơm, mặc quần áo lễ, trang sức quý.
  • Đặt thi hài: ở cuối nhà, đầu quay về hướng Đông (người giữ đầu thì quay hướng Tây).
  • Mâm cúng: 1 quả trứng luộc, bát cơm, bát gạo và gà nướng đặt cạnh thi hài.

Làm Quan Tài

  • Quan tài chỉ được làm khi có người mất. Đàn ông trong làng chặt gỗ, đóng quan tài giống sàn nhà, đầu to hơn đuôi, gắn hình diều hâu tượng trưng cho linh hồn.
  • Hoa văn quan tài được vẽ bằng máu vật hiến sinh (trâu, lợn, gà).

Vai Trò Trong Lễ Khâm Liệm

  • Thầy cúng: đọc khấn, chỉ đường cho linh hồn sang thế giới khác.
  • Người đàn ông: đóng quan tài, chuẩn bị vật hiến sinh.
  • Người phụ nữ: chủ tang, lo tổ chức tang lễ, tiếp khách.

 

Tục Nối Dây – Phong Tục Đặc Biệt Của Ê Đê

  • Nối dây diễn ra ngay khi thi thể còn quàn tại nhà.
  • Thầy cúng: cài hoa rừng vào tay người được chọn thay thế, khấn xin linh hồn phù hộ.
  • Người thay thế sẽ tiếp nhận tài sản, trách nhiệm và quyền thừa kế.

👉 Nếu không nối dây trước khi chôn, linh hồn người mất sẽ không phù hộ cho con cháu.

 

Lễ Đưa Tang Và Vai Trò Giới Tính

  • Sau một ngày nhập quan, tiến hành đưa tang.
  • Khi đi chôn, mang theo gà mẹ thả xuống mộ (làm tài sản cho người chết) và gà con thả vào rừng (linh hồn giải thoát, không quấy rối người sống).
  • Phụ nữ: đi sau quan tài, khóc than và mang của cải ra mộ.
  • Đàn ông: khiêng quan tài, làm việc nặng, lo rượu thịt cúng.

 

Nghi Lễ Hạ Huyệt Và Xây Nhà Mồ

  • Trước khi chôn, làm lễ cúng bằng lợn, gà, trâu.
  • Đặt tài sản của người chết (chiêng, ché, nhạc cụ, nỏ…) xuống mộ để dùng ở thế giới bên kia.
  • Quan tài trang trí lần cuối với ba màu: đen – trắng – đỏ.
  • Huyệt mộ: sâu 1,8m, quay hướng Đông – Tây, có lỗ thông nứa để người thân rót cơm, rượu xuống cho hồn người chết.
  • Nhà mồ: dựng tạm trên mộ, chạm khắc hình trăng lưỡi liềm, sừng trâu, nồi đồng.

 

Lễ Tẩy Uế Và Hết Tang

  • Sau chôn cất, thầy cúng làm lễ tẩy uế bằng rượu pha máu vật hiến sinh, bôi vào chân từng thành viên để ngăn thần chết.
  • 3 ngày sau, gia đình làm lễ “xóa cữ”, uống rượu, sinh hoạt trở lại bình thường.

 

Điểm Đặc Sắc Trong Tang Lễ Ê Đê

  • Phân biệt chết lành – chết dữ với nghi lễ riêng.
  • Vai trò phụ nữ làm chủ tang, khác biệt với nhiều dân tộc khác.
  • Tục nối dây thể hiện niềm tin nối tiếp sự sống.
  • Nhà mồ và tục bỏ của cải theo người chết mang đậm tín ngưỡng vạn vật hữu linh.

 

(Nguồn theo Phong Tục Dân Gian - Từ Liêm)

📌 FAQ - Câu Hỏi Thường Gặp Về Tang Ma Người Ê Đê

1. Người Ê Đê quan niệm thế nào về cái chết?

Người Ê Đê phân biệt “chết lành” (do bệnh, tuổi già) và “chết dữ” (tai nạn). Chết lành linh hồn về với tổ tiên, chết dữ thì bị thần ác bắt giữ.

2. Tục nối dây trong tang lễ Ê Đê có ý nghĩa gì?

Tục nối dây chọn một người thay thế để tiếp nhận tài sản và trách nhiệm của người chết, đồng thời nhận được sự phù hộ từ linh hồn người đã khuất.

3. Vai trò phụ nữ trong tang lễ Ê Đê có gì đặc biệt?

Khác với nhiều dân tộc, phụ nữ Ê Đê làm chủ tang, lo trông coi tang lễ, tiếp khách, trong khi đàn ông làm quan tài, chuẩn bị lễ vật.

4. Nhà mồ của người Ê Đê được dựng như thế nào?

Nhà mồ làm bằng gỗ, có cột kút chạm hình trăng lưỡi liềm, nồi đồng, sừng trâu. Đây là nơi lưu giữ linh hồn và tài sản của người chết.

5. Người Ê Đê có tục cải táng không?

Không. Người Ê Đê chỉ chôn một lần duy nhất, không bốc mộ. Họ tin rằng linh hồn đã định cư ở thế giới bên kia.

Tham Khảo Thông Tin Hữu Ích Khác: