Tang Lễ Của Nhóm Ngôn Ngữ Môn – Khmer: Phong Tục, Nghi Lễ Và Quan Niệm
Tang ma của các dân tộc thuộc nhóm ngôn ngữ Môn – Khmer tại Việt Nam mang nhiều nét đặc trưng riêng biệt. Nếu hầu hết các tộc người duy trì tục thổ táng (địa táng), thì người Khmer lại thực hành hỏa táng – một nghi lễ quan trọng gắn liền với tín ngưỡng Phật giáo Nam Tông.
Sau khi hỏa thiêu, tro cốt của người quá cố được đưa vào tháp cốt trong chùa, đồng thời con cháu thường vào chùa làm công đức để hồi hướng cho linh hồn.
Sự Khác Nhau Giữa Các Tộc Người Môn – Khmer Trong Tang Ma
Người Khmer:
- Quan niệm cái chết do ác thần gây ra, người chết biến thành ma có thể chi phối người sống.
- Nghi lễ hỏa táng diễn ra nhanh hay chậm tùy theo địa vị và điều kiện kinh tế.
- Tro cốt được đặt trong chùa, con cháu hồi hướng công đức để linh hồn được siêu thoát.
Người Ơ Đu:
- Có tục cúng ma cưới ma để ma khuất vui thú, không trở về quấy nhiễu gia đình.
Người Cơ Ho, Mạ (Tây Nguyên):
- Chôn người chết chung một huyệt, chia của cải để người quá cố dùng ở thế giới bên kia.
- Quan tài bằng gỗ tốt, mô phỏng hình ngôi nhà dài hoặc con trâu – biểu tượng sức mạnh và giàu có.
- Người đưa đám phải làm bùa phép xua đuổi quỷ thần trước khi về nhà.
- Sau tang lễ, gia đình kiêng 7 ngày, không vào rừng hay lên rẫy.
Người Mnông:
- Có tục lấy máu vật hiến sinh bôi lên thi hài và vẽ hoa văn truyền thống trên áo quan.
- Trước khi hạ huyệt, thả gà xuống mộ để làm tài sản cho người chết.
- Quan niệm người chết nằm trong nhà mồ như “tù ngục”, do đó phải làm lễ bỏ mả để linh hồn được tự do về với tổ tiên.
Lễ Bỏ Mả – Nghi Lễ Quan Trọng Trong Tang Ma Người Môn – Khmer
Ý nghĩa:
Lễ bỏ mả là nghi lễ quan trọng nhất ở Tây Nguyên, đánh dấu sự chia ly vĩnh viễn giữa người sống và người chết. Đây là dịp gửi gắm tình cảm thông qua những ngôi nhà mồ được chạm khắc, trang trí công phu.Tượng nhà mồ:
- Phản ánh đời sống giản dị, gần gũi với thiên nhiên.
- Có cây Klao, cây Kút cao vút, tượng trưng cho sự giải thoát linh hồn, để người chết sống an nhàn ở thế giới bên kia.
Nghi thức:
- Sau phần lễ đâm trâu, tế Yàng và cúng cho người chết, đồng bào thường tổ chức hội: uống rượu cần, múa xoang, diễn tấu cồng chiêng, ca hát suốt đêm.
- Đây là cách mừng cho linh hồn đã được “thoát xác”, bước vào cuộc sống sung sướng, hạnh phúc hơn nơi tổ tiên.
Điểm khác biệt:
Sau lễ bỏ mả, đồng bào Tây Nguyên không cúng giỗ ngày mất như người Kinh, cũng không cúng ngày sinh như một số dân tộc phía Bắc. Ngôi nhà mồ để mặc thời gian tàn phai, không sửa sang lại.
Kết Luận
Tang ma của nhóm dân tộc Môn – Khmer vừa đa dạng, vừa mang giá trị nhân văn sâu sắc. Từ tục hỏa táng của người Khmer, nghi thức chôn chung huyệt của người Cơ Ho, Mạ, tục bỏ mả của người Mnông, đến quan niệm cúng ma của người Ơ Đu, tất cả đều phản ánh mối quan hệ mật thiết giữa người sống – người chết – thần linh trong đời sống tâm linh.
Nghi lễ này không chỉ là cách tiễn đưa người đã khuất, mà còn là minh chứng cho sự gắn bó cộng đồng, niềm tin vào thế giới tâm linh và sự hòa hợp với thiên nhiên của các tộc người Môn – Khmer.
Nguồn: Nghi Lễ Tang Ma (Từ Liêm)
📌 FAQ SEO - Câu Hỏi Thường Gặp Về Tang Sự Người Khmer
1. Người Khmer có phong tục tang lễ gì đặc biệt?
Người Khmer thực hành hỏa táng, tro cốt được đưa vào tháp trong chùa, con cháu vào chùa hồi hướng công đức cho linh hồn người mất.
2. Vì sao người Mnông tổ chức lễ bỏ mả?
Lễ bỏ mả giúp linh hồn thoát khỏi “ngôi mộ tù ngục”, được về với tổ tiên và sống tự do, hạnh phúc hơn ở thế giới bên kia.
3. Quan tài của người Cơ Ho, Mạ có gì khác biệt?
Quan tài được làm từ gỗ tốt, vừa giống ngôi nhà dài vừa mang dáng hình con trâu – biểu tượng giàu có và sức mạnh.
4. Người Ơ Đu có nghi lễ gì trong tang ma?
Người Ơ Đu thường cúng “ma cưới ma khác” để xua tan nỗi buồn và tránh ma quấy phá gia đình.
5. Sau lễ bỏ mả, người Môn – Khmer có cúng giỗ không?
Không. Sau lễ bỏ mả, họ vĩnh biệt hoàn toàn người chết, không tổ chức cúng giỗ như người Kinh.
Tham Khảo Thông Tin Hữu Ích Khác:
