Home > Cẩm Nang Kiến Thức Tang Lễ > Tang Ma Người Thổ – Phong Tục, Nghi Lễ & Quan Niệm Đặc Trưng

Tang Ma Người Thổ – Phong Tục, Nghi Lễ & Quan Niệm Đặc Trưng

22-10-2021

Tang Ma Người Thổ – Nghi Lễ, Phong Tục Và Quan Niệm Đặc Trưng

Tang ma của người Thổ mang nhiều nét tương đồng với người Kinh và một số dân tộc thiểu số khác, đồng thời cũng có những nghi thức rất riêng biệt, phản ánh đời sống văn hóa tinh thần phong phú.

Bài viết dưới đây sẽ giới thiệu chi tiết nghi lễ tang ma người Thổ, từ tục đặt tên thụy, nghi lễ khâm liệm, cách làm quan tài, đến phong tục địa táng và để tang.

Nét Tương Đồng Trong Tang Ma Người Thổ

Giống người Kinh: Đặt tên thụy (tên cúng cơm), để tang trong 3 năm, con trai chống gậy tre khi cha mất, gậy vông đồng khi mẹ mất, thực hiện tang lễ theo nghi thức “cha đưa mẹ đón”.
Giống các dân tộc thiểu số (Mông, Dao, Khmer…): Để quan tài trong nhà nhiều ngày (thậm chí hàng chục ngày với gia đình giàu có), dựng nhà mồ, chôn một lần duy nhất (không cải táng).

Đặc biệt: Quan tài của người Thổ thường được làm từ thân cây gỗ khoét rỗng, khác biệt so với nhiều cộng đồng khác.

Tục Đặt Tên Thụy (Tên Cúng Cơm)

Khi cha mẹ sắp qua đời, con cháu sẽ báo trước và đặt tên cúng cơm để gọi sau khi mất.
Tên cúng cơm được tạo bằng cách thay họ bằng từ khác như Chắc, Puộn, Phúc – mang ý nghĩa “ông, cụ” tương tự cách gọi kính trọng của người Kinh.
Việc thay họ này khiến có gia đình mang nhiều “họ giả” khác nhau, nhưng thực chất chỉ là cách định danh sau khi qua đời.
Ý nghĩa: giúp linh hồn tổ tiên nhận ra đường về khi con cháu cúng bái.

Nghi Lễ Khi Có Người Qua Đời

Con cháu cầm áo của người chết, chạy ra ngõ gọi hồn.
Tắm rửa bằng nước lá thơm, mặc trang phục mới.
Buộc ngón chân cái bằng dây gai, phủ chiếu lên thi thể.
Đánh chiêng (3 hồi, 9 tiếng) để báo tang cho dân bản.
Phát tang: đặt chiếc nong (nong khum) dưới chân quan tài.
Tang phục: con cái mặc áo chàm, con rể và cháu đích tôn mặc áo trắng.
Nhập quan và thiết linh (đặt bàn thờ bên cạnh quan tài).

Đặc biệt: Trong tang lễ người Thổ, luôn mắc một chiếc võng bên quan tài, trên đó đặt bài vị, hương, hoa, trầu cau, gà vịt, bánh trái…

Quan Tài Người Thổ

Quan tài được làm bằng thân cây gỗ xẻ dọc: phần trên làm nắp, phần dưới khoét rỗng.
Sau khi nhập quan, dùng nhựa cây trộn lá rừng trét kín khe hở, buộc chặt bằng dây rừng.
Trước đây để mộc, ngày nay gia công thành hình bát giác để tăng sự bền chắc và trang nghiêm.

Đời Sống Văn Hóa Tinh Thần

Tang lễ người Thổ chịu ảnh hưởng từ người Kinh và Mường:

Có thầy mo hoặc thầy phù thủy chủ trì.
Đội kèn trống, phường bát âm góp phần làm tang lễ thêm trang trọng.

Hình Thức Địa Táng

Gia đình nghèo: quan tài quàn 1 – 2 ngày, đưa ra đồng, làm nhà mồ bằng nứa đơn giản.
Gia đình khá giả hoặc quan lại: tang lễ kéo dài 6 – 7 ngày, có bàn thờ linh sàng, đoàn đưa ma gồm trẻ em cầm cờ, người khiêng võng và linh sàng.

Tục Để Tang Và Bỏ Tang

Con cái để tang cha mẹ 3 năm.
Con rể, cháu trực hệ để tang 12 tháng.
Cháu, chắt để tang ông bà 6 tháng.
Hết thời gian, gia đình làm lễ bỏ tang: cúng mâm cơm, nhập lư hương và bài vị cha mẹ vào bàn thờ tổ tiên.

Kết Luận

Tang ma của người Thổ vừa mang những yếu tố tương đồng với người Kinh, vừa giữ những nét riêng biệt, thể hiện bản sắc văn hóa độc đáo. Từ tục đặt tên thụy, cách chế tác quan tài, nghi thức địa táng đến quy định để tang đều phản ánh quan niệm sâu sắc về âm – dương, tổ tiên và mối liên kết gia tộc.