Home > Cẩm Nang Kiến Thức Tang Lễ > Hướng Dẫn Vệ Sinh Trong Hoạt Động Mai Táng Và Hoả Táng

Hướng Dẫn Vệ Sinh Trong Hoạt Động Mai Táng Và Hoả Táng

14-03-2022

Hướng Dẫn Vệ Sinh Trong Hoạt Động Mai Táng & Hỏa Táng (Chuẩn Quy Định)

Căn cứ chính: Thông tư 02/2009/TT-BYT của Bộ Y tế (hiệu lực sau 45 ngày kể từ 26/05/2009) cùng các văn bản liên quan về môi trường, phòng chống bệnh truyền nhiễm, quy hoạch nghĩa trang.

1) Phạm vi & đối tượng áp dụng

Phạm vi: Vệ sinh khi quàn ướp – khâm liệm – vận chuyển – mai táng – hỏa táng, cùng yêu cầu vệ sinh nhà tang lễ, nghĩa trang, nhà hỏa táng.
Đối tượng: Cơ quan, tổ chức, cá nhân trong/ngoài nước liên quan đến hoạt động mai táng, hỏa táng tại Việt Nam.

2) Nguyên tắc chung về vệ sinh

Không ảnh hưởng sức khỏe cộng đồng; không gây ô nhiễm môi trường.
Tôn trọng tín ngưỡng, phong tục nhưng phải tuân thủ quy định vệ sinh và pháp luật.

3) Vệ sinh trong quàn ướp thi hài

Thời gian quàn ướp tối đa:

Trường hợp thông thường: ≤48 giờ (không lạnh) hoặc ≤7 ngày (2–4°C).
Bệnh truyền nhiễm nhóm A & một số nhóm B: ≤24 giờ.
Thi hài đã thối rữa: ≤12 giờ (nếu cần lâu hơn để nhận dạng → liên hệ y tế địa phương).
Thiên tai/thảm họa: do người đứng đầu công tác khắc phục quyết định nhưng không quá 48 giờ từ khi chết hoặc 12 giờ từ khi tìm thấy.

Địa điểm:

Tư gia: nơi thông thoáng, phủ kín, có người trông coi, ngăn côn trùng/súc vật.
Nhà tang lễ/nhà xác: quàn tại phòng quàn ướp chuyên dụng.

4) Vệ sinh trong khâm liệm

Thời gian:
- Không lạnh: ≤12 giờ từ khi chết.
- Bảo quản lạnh (2–4°C): ≤7 ngày.
Quan tài: trét kín (keo/sơn ta/đất sét) chống rò rỉ.
Có thể nút kín các hốc và dùng vật liệu hút ẩm/mùi (bông, chè khô, gạo rang, giấy bản…).

Trường hợp truyền nhiễm nhóm A, một số nhóm B hoặc thối rữa (bắt buộc):

Khâm liệm ≤6 giờ từ khi chết/phát hiện.
Khử khuẩn trước khâm liệm (ví dụ Cloramin B 5%): nút kín các hốc, phun/toàn thân hoặc tẩm vải liệm; xử lý nền/tường/vật dụng xung quanh (tiếp xúc tối thiểu 30 phút).

5) Vệ sinh trong vận chuyển

Thi hài:

Ca truyền nhiễm nhóm A: mai táng/hỏa táng gần nhất; khâm liệm theo mục 4 (trường hợp nhóm B/thối rữa cũng áp dụng).
Bao bọc kín bằng vật liệu không thấm nước, dùng phương tiện riêng; nếu đi đường không/biển/sắt → bố trí buồng riêng, kín.
Qua biên giới: quan tài 3 lớp (kẽm hàn kín + gỗ + ván ép, có lót hút ẩm).

Hài cốt:

Đựng trong đồ chứa kín, không thấm nước; qua biên giới: 2 lớp (lớp trong không thấm + quách gỗ/sành/sứ).

6) Vệ sinh trong mai táng & hỏa táng

Mai táng tại nghĩa trang theo quy hoạch.
Ca truyền nhiễm nhóm A/một số B hoặc thối rữa:
- Trước khi đặt quan tài xuống huyệt: phun Cloramin B 5% hoặc rắc vôi bột đáy/thành huyệt.
- Trước khi lấp đất: phun 5% hoặc rắc vôi quanh và trên mặt quan tài.
Ngập lụt: chọn nơi cao, không ngập.
Mộ tập thể (khi bất khả kháng): bảo đảm khoảng cách, tầng cách tầng ≥50 cm, tầng trên cùng cách mặt đất ≥100 cm; quản lý thoát nước – thông khí chuẩn.
Hỏa táng: thực hiện tại nhà hỏa táng đạt chuẩn (công nghệ xử lý khí/nước/chất thải theo TCVN).

7) Vệ sinh đối với nhân sự tham gia

Ca truyền nhiễm/thi hài thối rữa: trang bị bảo hộ đầy đủ (mũ, kính, khẩu trang, quần áo, ủng, găng); khử khuẩn tay 2% sau công việc.
Nhân sự nghề nghiệp: khám sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần.
Cải táng trực tiếp: tối thiểu khẩu trang + găng tay.

8) Vệ sinh dụng cụ – phương tiện – thiết bị

Trường hợp thông thường: làm sạch sau mỗi ca.
Truyền nhiễm/thối rữa: khử khuẩn bằng hóa chất đăng ký lưu hành (ví dụ Cloramin B 5%, thời gian tiếp xúc ≥30 phút) hoặc tiêu hủy theo quy định.

9) Vệ sinh nhà tang lễ

Vị trí tách biệt, có tường bao, phòng tổ chức và phòng quàn ướp riêng, chống côn trùng, nền không thấm nước, thông gió – chiếu sáng – cấp/thoát nước đạt chuẩn.
Làm sạch ngay sau mỗi tang lễ; ca truyền nhiễm/thối rữa: khử khuẩn Cloramin B 5% (tiếp xúc ≥30 phút).
Sổ sách bắt buộc: họ tên/địa chỉ/nguyên nhân chết/ thời điểm đến – đi – mã thi hài/thân nhân/xác nhận bàn giao.

10) Vệ sinh nghĩa trang

Quy hoạch theo quy chuẩn Bộ Xây dựng; nước thải xử lý đạt TCVN 7382:2004; rác thải thu gom riêng; chất thải lây nhiễm theo quy chế y tế.
Cải táng: tối thiểu 36 tháng từ chôn đến bốc mộ (tùy điều kiện đất/tập quán).
Di dời khi chưa đủ thời gian: quy trình khử khuẩn 5%, mở nắp sau 30 phút; xử lý như ca thối rữa nếu chưa phân hủy.
Tái sử dụng đất mộ sau cải táng: chờ ≥12 tháng.
Mặt bằng nghĩa trang sau di dời: trong ≥10 năm không dùng cho mục đích khai thác nước sinh hoạt/khu công cộng; nếu dùng sớm → đánh giá ô nhiễm & xử lý.
Sổ sách – sơ đồ nghĩa trang: ghi chép, lưu trữ theo luật lưu trữ.

11) Vệ sinh nhà hỏa táng

Quy hoạch vị trí theo chuẩn nghĩa trang; công nghệ xử lý khí/nước/chất thải đạt TCVN.
Vệ sinh toàn bộ khu vực và thiết bị sau mỗi ca; ca truyền nhiễm/thối rữa: khử khuẩn Cloramin B 5%.
Thời gian lưu xác:
- Không có phòng lạnh: ≤6 giờ.
- Có phòng lạnh: ≤24 giờ.
- Truyền nhiễm nhóm A/ một số B hoặc thối rữa: hỏa táng trong ≤3 giờ từ khi tiếp nhận.
Sổ sách bắt buộc: thông tin thi hài, thời điểm nhận – bắt đầu – kết thúc hỏa táng, xác nhận bàn giao.

12) Vệ sinh trong tổ chức tang lễ

An toàn thực phẩm; hạn chế ăn uống đông người.
Tuân thủ giới hạn tiếng ồn TCVN 5949-1998.
Nhạc tang theo hướng dẫn của Bộ VHTT&DL.

13) Tổ chức thực hiện & trách nhiệm

UBND tỉnh/thành: quy hoạch, kiểm tra, xử lý vi phạm, tuyên truyền.
Hệ thống y tế: hướng dẫn chuyên môn, kiểm tra giám sát, xử lý ca truyền nhiễm, thiên tai/thảm họa.
Hộ gia đình: thực hiện đúng quy định; báo y tế nếu nghi ngờ ca truyền nhiễm.