Home > Cẩm Nang Kiến Thức Tang Lễ > Tìm Hiểu Nghi Lễ Tang Ma Người Thái Đen – Điện Biên

Tìm Hiểu Nghi Lễ Tang Ma Người Thái Đen – Điện Biên

15-06-2021

Nghi Lễ Tang Ma Người Thái Đen Tại Tuần Giáo – Điện Biên

Đặc trưng nghi lễ tang ma người Thái Đen

Nghi lễ ma chay của người Thái Đen ở Tuần Giáo – Điện Biên mang những nét đặc trưng độc đáo, phản ánh:

Quan niệm tín ngưỡng, tôn giáo riêng biệt.
Phong tục tập quán địa phương.
Tình cảm gắn kết giữa con người trong cộng đồng.

Đây là một phần quan trọng trong kho tàng văn hóa tang lễ Việt Nam, góp phần tạo nên sự đa dạng trong bản sắc dân tộc.

Trình tự nghi lễ tang ma người Thái Đen

🔹 Tắm rửa, thay đồ cho người mất

Người thân dùng nước nóng pha hoa thơm (hoa bưởi, hoa ban,…) để gội rửa, thay đồ cho người mất.
Trang phục thường là áo trắng bên trong, áo đen bên ngoài, bọc vải trắng rồi phủ vải đỏ.
Trong tay người mất đặt đồng bạc trắng – tượng trưng cho hành trang sang thế giới bên kia.

📌 Điểm khác biệt: Sau khi tắm rửa, gia đình thường mổ một con vịt, đặt cạnh thi thể. Họ tin rằng tiếng vịt sẽ dẫn đường cho linh hồn vượt sông về với tổ tiên.

🔹 Gọi tên người mất

Người nhà gọi lớn tên để xác nhận linh hồn đã rời thân xác. Nếu không có phản hồi, tang quyến ra sân kêu lớn: “Trời ơi, bố/mẹ tôi mất rồi”. Từ đó, tang lễ chính thức bắt đầu.

🔹 Quan niệm về tang phục & vai trò người thân

Họ hàng được chia thành Bả Hua Đón (có khăn tang) và Bả Hua Đăm (không khăn tang).
Po Pả (chủ tang): thường là trưởng bản, chịu trách nhiệm điều phối tang lễ.
Khươi Cốc (con rể gốc): nhân vật quan trọng, đại diện gia đình lo lễ vật, nghi thức, cơm cúng, chọn đất chôn và dẫn hồn người mất.

🔹 Khâm liệm & nghi thức đặc biệt

Người mất được khâm liệm dưới xà ngang giữa hai cột chính trong nhà, nơi ma nhà trú ngụ.
Trước khi nhập quan, con dâu dâng khăn đỏ và trắng phủ mặt.
Con cháu dùng chuôi dao gõ vào cột nhà, đồng thời mở “cửa trời” bằng cách tháo ngói hoặc chọc thủng mái để linh hồn dễ siêu thoát.

🔹 Đêm đầu sau khâm liệm

Dân bản đến túc trực, cùng nhau đánh cờ, kể chuyện cổ, hát bài “Sống Sán” – bài hát dẫn đường linh hồn về trời.
Thời điểm an táng do Lung Tà (người đứng đầu bên ngoại) quyết định. Họ kiêng chôn vào “ngày xấu” như ngày mất của người trong họ hay ngày Mừ Tấu.

Nghi thức an táng của người Thái Đen

🔹 Chọn đất chôn

Nếu người mất có dặn dò, sẽ làm theo. Nếu không, Khươi Cốc chọn đất và làm lễ xin thổ địa bằng gà luộc, xôi, tro bếp.
Nghi thức xin đất kèm hành động tung tre để xác nhận vị trí mộ.

🔹 Đưa tang

Khươi Cốc đi đầu cầm đuốc lấy lửa từ bếp nhà người chết. Nếu đuốc tắt, phải quay về lấy lửa mới, không được xin lửa ngoài.
Quan tài đi quanh nhà 3 vòng, tượng trưng cho lời chúc con cháu mạnh khỏe, hạnh phúc.
Tại huyệt mộ, làm cơm cúng (xôi, gà, rượu) cho người mất trước khi hạ huyệt.

🔹 Lập nhà mồ

Nhà mồ cao ngang thắt lưng, lợp cỏ gianh, bên trong đặt chăn, chiếu, gối, đồ dùng cá nhân.
Nếu là đàn ông, cắm cờ “Chao Phạ” dài 8–12 sải tay. Nếu là phụ nữ, đặt thêm ô màu đen.
Xung quanh mộ trồng chuối, dứa, sả; treo đầu, cánh vịt để hồn có “lương thực” sang thế giới khác.

Lễ mời hồn về nhà (Au Phi Khửn Hươn)

Sáng hôm sau, tổ chức lễ mời linh hồn về nhập bàn thờ tổ tiên, tránh để hồn bơ vơ.
Lễ vật: gà, xôi, rượu, thịt.
Thầy mo làm lễ, sau đó gia đình mang đất từ mộ về đặt tại nhà.
Tiến hành mổ lợn, cúng lần nữa để linh hồn chính thức trở thành ma nhà.

Ý nghĩa của tang lễ người Thái Đen

Khẳng định sự gắn kết cộng đồng, khi cả bản cùng tham gia.
Thể hiện tín ngưỡng sâu sắc: tin vào thế giới bên kia, linh hồn cần dẫn đường.
Gửi gắm thông điệp tri ân tổ tiên – yêu thương con cháu qua từng nghi thức.